14 Kasım Dünya Diyabet Haftası’nda Diyabetin Farkındayız!
Mart 12, 2025
L-Carnitin Suplementleri Yağ Yakar Mı?
Mart 12, 2025
Kalp ve Damar Hastalıklarının Önemi
Trafik kazalarından sonra en sık ölüme neden olan hastalıklar arasında kalp ve damar hastalıkları yer almaktadır. Kan yağlarının yükselmesi, damar duvarında birikmesi ve damarların sertleşmesi sonucu ateroskleroz gelişir. Bu durum kan akışını engelleyerek kalbin işleyişini bozabilir ve kalp yetmezliği, damar tıkanıklıkları gibi hayati riskler oluşturabilir.
Hipertansiyon da dolaşımsal rahatsızlıklar grubuna girer ve kalp sağlığı için önemli bir risk faktörüdür. Kalp hastalıklarında Tıbbi Beslenme Tedavisi (TBT) en az ilaçlar kadar kritik bir rol oynamaktadır. Kolesterol seviyesinin 240 mg/dL üzerinde olması, kolesterol düzeyi 180 mg/dL olan kişilere kıyasla kalp krizi riskini 2 kat artırmaktadır. Dolayısıyla kolesterol seviyelerini düşürmek, kalp hastalığı riskini önemli ölçüde azaltabilir.
Kalp ve Damar Hastalıklarını Önlemede Beslenmenin Rolü
Folik Asit, B6 ve B12 Vitaminlerinin Önemi
Diyette folik asit yetersizliği ve genetik faktörler homosistein seviyesinin yükselmesine neden olarak damar sertliğine zemin hazırlar. Folik asit, B6 ve B12 vitaminlerinin yeterli miktarda alınması damar sertliğini önleme açısından faydalıdır. Ancak bu vitaminlerin damar hastalıklarını önleyici etkisini doğrudan kanıtlayan yeterli klinik çalışma bulunmamaktadır.
Antioksidanlar ve Kalp Sağlığı
Popüler hale gelen antioksidan takviyeleri (selen, C ve E vitamini gibi) ile kalp hastalıklarını önleme arasındaki ilişki tam olarak kanıtlanmış değildir. Ancak, doğal yoldan meyve ve sebzelerden alınan antioksidanların sağlık açısından olumlu etkileri olduğu bilinmektedir.
Kan Kolesterol Seviyesini Etkileyen Faktörler
1. Bireysel Faktörler
Beslenme Alışkanlıkları
Yağlı ve hayvansal gıdalar (et, peynir, hazır gıdalar) fazla tüketildiğinde LDL kolesterol seviyeleri yükselir ve damar sağlığı bozulur.
Hareketsiz Yaşam Tarzı
Düşük fiziksel aktivite seviyeleri, HDL (iyi kolesterol) seviyesinin düşmesine ve LDL (kötü kolesterol) seviyesinin artmasına neden olur. Düzenli egzersiz, kolesterol seviyelerinin dengelenmesine yardımcı olur.
Vücut Ağırlığı ve Bel Çevresi
Şişmanlık ve obezite, kalp hastalıkları için önemli risk faktörleridir. Amerikan Kalp Birliği, aşırı şişmanlığı (BKİ > 29 kg/m²) kalp hastalıkları açısından ciddi bir tehdit olarak tanımlar. Bel çevresinin erkeklerde 94 cm, kadınlarda 80 cm’yi geçmesi kalp hastalıkları riskini artırmaktadır.
Sigara Kullanımı
Sigara içmek, arter duvarlarını düzensiz hale getirerek yağ birikimini kolaylaştırır ve HDL seviyesini yaklaşık %15 oranında düşürür. Bu durum kalp krizi riskini artırır.
Alkol Tüketimi
Aşırı alkol tüketimi karaciğere zarar verir ve kolesterol seviyelerini yükseltebilir.
Kalp ve Damar Hastalıklarında Tıbbi Beslenme Tedavisi (TBT) İlkeleri
1. Sağlıklı Beslenme Modeli
- Kolesterol ve doymuş yağ alımını azaltmak için:
- Günlük et porsiyonlarını sınırlandırın.
- Haftada 1 kez kırmızı et, 2-3 kez balık, 1-2 kez tavuk veya hindi ve 2 kez kuru baklagil tüketin.
- Etlerin yağsız kısımlarını tercih edin.
- Kızartma yerine fırınlama, haşlama veya ızgara yöntemlerini kullanın.
- Yağlı süt ve süt ürünlerinden kaçının.
- Hamur işi, pasta, börek gibi yağlı gıdaları tüketmeyin.
- Sakatatlardan uzak durun.
- Yumurtayı haftada en fazla 2 kez tüketin.
- Aşırı tuz ve yağlı yiyeceklerden kaçının.
- Lif alımını artırmak için:
- Kepekli ekmek, çavdar ekmeği veya tahıllı ekmek tüketin.
- Günlük 2-3 porsiyon sebze ve 3-4 porsiyon meyve tüketin.
- Beyaz makarna veya pirinç yerine kepekli makarna, kabuklu pirinç veya bulgur tercih edin.
- Kurubaklagillere beslenmenizde yer verin.
- Yağ Kullanımı:
- Katı yağlar, margarin ve tereyağı yerine sıvı yağ (zeytinyağı, ayçiçek yağı, kanola yağı) kullanın.
- Yağ tüketimini sınırlandırın çünkü fazla yağ tüketimi, kolesterol seviyesini artırır.
2. Vücut Ağırlığını Kontrol Etmek
Fazla kilo kötü kolesterolü artırırken, kilo kaybı HDL seviyelerini yükseltir. Vücut ağırlığını dengelemek için sağlıklı bir beslenme planı uygulanmalıdır.
3. Fiziksel Aktiviteyi Artırmak
Her gün en az 30 dakika yürüyüş veya fiziksel aktivite yapmak LDL’yi düşürür, HDL’yi yükseltir ve kalp sağlığını destekler.
4. Sağlıklı Yaşam Alışkanlıkları
- Sigara ve alkolden uzak durulmalıdır.
- Stres yönetimi sağlanmalıdır.
- Düzenli uyku alışkanlığı edinilmelidir.
Sonuç
Kalp ve damar hastalıklarının önlenmesi ve tedavisinde tıbbi beslenme tedavisi kritik bir rol oynamaktadır. Dengeli ve sağlıklı beslenme, ideal kilo yönetimi, düzenli egzersiz ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları kalp hastalıkları riskini önemli ölçüde azaltmaktadır. Bu nedenle, bireylerin yaşam tarzlarını uzun vadeli olarak değiştirmeleri büyük önem taşımaktadır.
Bir şeyler yaz…
